Een nieuw tijdperk begint
Afgelopen decennia woedde een bouwexplosie in Nederland. In de periode van 1967 tot 2010 verleenden Nederlandse gemeenten 4,5 miljoen bouwvergunningen, grotendeels voor uitbreiding van steden. Inmiddels is de Nederlandse ruimte zo schaars, dat bestuurders, eigenaren en bewoners voor nieuwe inpassingen op zoek gaan naar de plek met de minste weerstand vanuit de huidige, ruimtelijke beleidskaders. Is dat de manier waarop we Nederland weer bestendig maken? Wij pleiten voor nieuw ordeningsbeleid.
In 2016 startten wij met ons experiment 'ontwikkeling van de postfossiele atlas'. Sinds de oliecrisis begin jaren 70, beleefde Nederland pieken en dalen als het gaat om verantwoord energiegebruik en uitstoot van afvalstoffen. Verdragen zoals Kyoto en Parijs werden opgesteld om klimaatopwarming door uitstoot van fossiele brandstoffen te beperken. Nu de energietransitie meer ruimte vraagt, en bestaand ruimtelijk beleid leidt naar de zoektocht voor de plek met de minste weerstand, verrommelt en versnippert ons land. Wij geloven dat nu een nieuw tijdperk start: de postfossiele inrichting van Nederland.
Contact met de bodem
De industriële revolutie brengt de mensheid verder, maar weekt de mens ook verder los. De kracht van dit tijdperk zit in het overwinnen van aardse weerstanden, land, water en lucht, en klimatologische onhebbelijkheden, verwarmen, koelen en verlichten. De producten uit de industriële revolutie laten de mens sneller en verder voortbewegen en laten hem verder en hoger bouwen. Bewoners worden consumenten en hun opbrengst is comfort. Het zicht op de productieketen en het transport verdwijnt, zodat de consument het wezenlijke verschil tussen gebruik en verbruik nauwelijks opmerkt. Verder dan ooit zijn we verwijderd van onze voedingsbodem. Tijd voor een nieuw geluid. Op naar een nieuwe ruimtebalans.
Ruimtelijke inpassingen zijn niet zomaar een optelsom. Het huidige ruimtelijk ordeningsbeleid is teveel gericht op enkelvoudige opgaven. Daarvoor is te weinig ruimte. Ruimtelijke initiatieven blijven voor een goed functionerende samenleving nodig. En dus zijn transities actueel. Het is ook zaak de 'kamer van onze leefruimte' op te ruimen en te werken aan eenduidige en heldere ruimtelijke structuren. In plaats van verrommeling en versnippering in stand te houden of zelfs te versterken. Plannen kunnen samen structureel tot meerwaarde leiden. Dat komt tot stand wanneer ontwerpen deel zijn van een groter geheel en verbonden zijn met de gesteldheid van de bodem.
Aan de slag
In de zoektocht naar ruimtelijke oplossingen voor het toekomstige, postfossiele tijdperk zijn mogelijkheden, opvattingen, interesses en bouwplannen in beeld en tekst vertaald op het kaartmateriaal in de atlas. Deze toekomstige scenario’s zijn voorstellingen van soms onvoordelige situaties. Dat laten we bewust zien, juist om te voorkomen dát het gebeurt.
Het doel van onze expeditie is om mensen met frisse ideeën voor de toekomst bij elkaar te brengen, met elkaar in gesprek te gaan en samen de bouwstenen te formuleren om de atlas verder op te bouwen. Met deze atlas kunnen initiatieven met elkaar verbonden worden en kan tijdig geanticipeerd worden op langetermijn ontwikkelingen in het Nederlandse landschap. Zo kan de ruimtelijke kwaliteit gewaarborgd worden in de transitie naar een postfossiel landschap.
Met een data gerelateerde kaart versterken we het inzicht in de ruimtelijke structurele opgave. Initiatieven en ruimtelijke analyses zijn overzichtelijk samengebracht in één domein. Zo kunnen interventies beter en gemotiveerder plaatsvinden. De atlas heeft tot doel dát weer te geven wat begrijpelijke samenhang heeft en kan krijgen. Het voertuig om samen in gesprek te blijven en te constateren welke oplossingen - sociaal maatschappelijk, financieel en uitvoerend - het best haalbaar zijn.
Verder lezen
Een nieuw tijdperk begint...
Bas van Wetten
Meer weten over postfossiel?
Neem dan contact op met: