Natuurinclusief ontwerpen

Natuur actief bij het ontwerp betrekken

Zonder dat we het doorhebben is natuur overal om ons heen. Ook in de voor de mens ingerichte dorpen en steden weet het voet aan de grond te krijgen. Vaak is dit heel kleinschalig, zoals mos op een dakpan of een stoepplantje tussen de tegels. Soms ontstaat onbedoeld meer grootschalige natuur, zoals een braakliggend terrein. Onbedoeld maken we biotopen voor verschillende stadsnatuur. Wat kunnen we bereiken als we de natuur actief bij het ontwerp betrekken?

Geschikte leefomgeving: biotoop

Als je natuur wilt, is het belangrijk dat er een geschikt biotoop aanwezig is. Het woord biotoop bestaat uit de Griekse woorden bios (leven) en topos (plaats). In de stedelijke omgeving zijn verschillende soorten biotopen aanwezig. Bij een nieuw ontwerp kunnen veel van die biotopen een plek krijgen. Denk aan stenen, ruigte, beschutting en water. Al deze biotopen kunnen een plek krijgen in het ontwerp. Maar hoe gaan we die biotopen dan inrichten? Hiervoor kijk je naar 3 zaken; ondergrond, omgeving en geschiedenis.

Ondergrond
Zand, klei en veen zijn verschillende ondergronden. Bij elke ondergrond passen andere bomen en struiken. Ook de grondwaterstand is belangrijk. Ben je in een polder of op een hoge zandkop? Als een beuk natte voeten heeft zal hij langzaam wegkwijnen. Hierdoor zuivert hij minder lucht en koelt hij de omgeving niet zo goed. Een els zou in dat geval veel meer te bieden hebben aan de omgeving.

Omgeving
Goede natuur is robuust. Kijk goed naar de omgeving of je daarbij kan aansluiten. Kun je twee bomenrijen met elkaar verbinden? Is een park uit te breiden of kun je een uitloper van een beek bij het gebied betrekken?

Geschiedenis
Het landschap van vroeger zegt veel over het gebied. Oude bebouwing of perceelgrenzen zijn landschappelijk en ecologisch waardevol. Op oude topografische kaarten zie je het kleinschalige landschap van vóór de ruilverkaveling, beeklopen voordat ze recht zijn getrokken en veen- en heidegebieden voor de ontginning. Dit geeft veel aanknopingspunten voor het ontwerp.

Optimale ecosysteemdiensten

Een boom die niet tegen vochtigheid kan maar wel met zijn wortels in het water staat, draait misschien maar op 30% van zijn kunnen. Hij verdampt minder, legt minder koolstof vast en geeft minder schaduw. Door goed in kaart te brengen welke natuurwaarden in het gebied passen kun je bottom-up bepalen welke vegetatie hier thuishoort. Met de juiste vegetatie op de juiste plek zijn de ecosysteemdiensten het grootst.