Notitie Omzetkengetallen detailhandel 2023 beschikbaar

Conclusie: winkelomzet afgelopen jaar gestegen

In bijna alle branchegroepen is de winkelomzet per hoofd in 2023 ten opzichte van 2022 gestegen. Totaal detailhandel met 5%. Dit is echter deels inflatie (3,9% volgens CBS HICP). De omzet per m² wvo, ook wel vloerproductiviteit genoemd, is echter gestegen met 8%. Kortom, het economisch functioneren is er iets op achteruitgegaan. De omzet blijft iets achter op wat nodig is om goed te kunnen functioneren. Dit komt doordat de kosten sterker zijn gestegen dan de inkomsten.

Supermarktomzet stijgt, maar functioneren is verslechterd

Supermarkten vertegenwoordigen inmiddels 45% van de totale detailhandelsomzet. De winkelomzet per hoofd in supermarkten steeg in 2023 7% ten opzichte van 2022. Dit lijkt positief, maar werd grotendeels veroorzaakt door inflatie. De gemiddelde prijzen in de supermarkt lagen in december 2023 bijna 10% hoger dan in dezelfde maand in 2022. Gestegen energieprijzen, grondstofprijzen en loonkosten zijn de oorzaken. Bovendien is de tabaksverkoop inmiddels in supermarkten verdwenen, wat gemiddeld goed was voor circa 5% van de totale omzet. Deze omzet is overigens verschoven naar de tabaksspeciaalzaken, die in de Notitie Omzetkengetallen 2023 fors stijgen van € 39 per hoofd in 2022 naar € 45 per hoofd in 2023. Het beeld bij de levensmiddelen speciaalzaken is vergelijkbaar als supermarkten. De omzet per hoofd is gestegen, maar het functioneren is verslechterd. Daar komt bij dat in veel sectoren de norm-vloerproductiviteit nóg veel sterker is gestegen. Denk bijvoorbeeld aan een bakkerij, waar de energiekosten (ovens) een belangrijke impact hebben op de bedrijfsvoering. Overigens daalt de inflatie inmiddels weer, en dus ook de energiekosten.

Bestedingen mode en luxe stijgt verder door

Ook de winkelomzet per hoofd voor winkels in de branche mode en luxe is met 6% gestegen ten opzichte van vorig jaar. Deze stijging is weliswaar minder groot dan in 2023, maar nog altijd hoger dan de inflatie. Schoenenzaken laten de sterkste stijging zien van de winkelomzet per hoofd. De winkelomzet per hoofd steeg met 19%. De flinke dip in de bestedingen in 2020 en 2021 is al lang voorbij. Het omzetniveau ligt inmiddels ook ver boven 2019. Ondanks ook de blijvende impact van online bestedingen. Fysieke winkels in mode en luxe blijven relevant.

Bestedingen vrijetijdsartikelen stabiliseren

Sinds 2022 zijn de bestedingen in sport- en speelgoedwinkels gelijk gebleven, terwijl de norm-vloerproductiviteit omhoog is gegaan. Opvallend is echter dat boekenwinkels wél een sterke omzetplus hebben ervaren in 2023, namelijk 11% ten opzichte van 2022. Boekenwinkels zijn een beleving die zich goed staande weten te houden tegen online.

Bestedingen in de doelgerichte sectoren stabiliseren

Waar de voorgaande jaren sprake was van een (forse) toename van de bestedingen in winkels in de categorie ‘in / om huis’, is dat tussen 2022 en 2023 niet het geval. Deze stabilisatie was vorig jaar al voorspeld. Veel woningen zijn gerenoveerd en verbouwd tijdens de coronajaren. De situatie op de woningmarkt heeft vaak veel invloed op de bestedingen in deze sector. Ook het consumentenvertrouwen speelt mee. Waar winkels in doe-het-zelf, woninginrichting en tuin vooral stabiliseren, blijven de bestedingen in elektronicazaken dalen. Het verdwijnen van BCC hangt hier mee samen.

Hoe kijken we naar de toekomst?

Waar de cijfers in 2022 sterk beïnvloed werden door de naweeën van corona is 2023 meer de ‘normale’ situatie. Inmiddels gaan we alweer richting 2025. Waakzaamheid is ons advies. Het gaat zeker niet slecht met de detailhandel, maar er is veel onderliggend leed. Ondernemers hebben (corona)schulden opgebouwd en worden geconfronteerd met hogere kosten. De verkoopvolumes blijven achter. Daarnaast moet eigenlijk geïnvesteerd worden in modernere winkels, maar die investeringen blijven nu vaak achter. Winkeliers moeten keuzes maken. Niet alles kan meer. Verder zijn er veel zelfstandige ondernemers zonder bedrijfsopvolging. Personeel vinden is nog steeds lastig.

Ik citeer uit een eerder artikel:

“We moeten naar duurzamere, inclusievere en kleinere centrumgebieden. Gelukkig is dat in veel centrumgebieden in gang gezet. Risico is dat we met kortetermijndenken de strategie voor de lange termijn verliezen.”