Deze kengetallen zijn essentieel in distributiefplanologisch onderzoek en andere detailhandelsanalyses. Deze notitie wordt onder coördinatie van Retailinsiders in opdracht van BRO en andere advies- en onderzoeksbureaus jaarlijks uitgegeven. Panteia produceert de cijfers op basis van Productiestatistiek en Omzetstatistiek Detailhandel van het CBS en Locatus de aanbodgegevens.
Hoe hebben de (fysieke) winkelbestedingen zich ontwikkeld?
In bijna alle branchegroepen zijn de winkelbestedingen in 2022 ten opzichte van de jaren daarvoor gestegen. Dit levert ook meer omzet in winkels op. Meer bestedingen en omzet betekent echter niet direct dat het beter gaat met de detailhandel en dat mensen meer kopen. Er was in 2022 immers ook sprake van een bovengemiddelde inflatie. De prijsstijging van goederen en diensten was in Nederland in 2022 gemiddeld 11,6% (CBS) volgens de HICP. Ter illustratie: in 2021 was de stijging van de HICP voor Nederland slechts 2,8%. De conclusie is dat de bestedingen en omzetten in 2022 zijn gestegen met als belangrijkste verklaring de inflatie. De volume omzet is in veel gevallen zelfs gedaald, evenals het aantal goederen dat men koopt.
Rekening houdend met de inflatie valt het volgende op.
- De groei van de bestedingen in supermarkten (5%) is beperkt en ligt lager dan de inflatie. De volume omzet (hoeveelheid verkochte goederen) neemt sinds halverwege 2021 gestaag af. We kopen dus minder in de supermarkt.
- De stagnatie die te zien is bij de volume omzet van supermarkten is in mindere ook zichtbaar bij andere levensmiddelenspeciaalzaken. Opvallende positieve uitschieters zijn buitenlandse levensmiddelenzaken, brood- en banketzaken, poeliers, snoep en chocolaterieën en tabak- en gemakszaken. Hier zijn de bestedingen harder gestegen dan in supermarkten. In sommige van deze branches waren echter de energie en grondstofprijzen nóg hoger (bijvoorbeeld ovens van bakkerij en graanprijs).
- De bestedingen in winkels op het gebied van mode en luxe is in 2022 gestegen met 24% ten opzichte van 2021. Dit is bovengemiddeld hoog. Na jaren van krimp, zeker in de coronajaren, was in 2022 sprake van een groei van de volume omzet, met een piek in Q2 2022. We kochten afgelopen voorjaar meer dan ooit kleding, schoenen en andere luxe artikelen in de fysieke winkel. Dit was deels ook een reactie op de lockdowns van daarvoor.
- De bestedingen in winkels op het gebied van consumentenelektronica blijven sinds 2018 redelijk stabiel, met de piek in 2020 als enige uitzondering. De volume omzat lag in 2022 op hetzelfde niveau als in 2015. Daarmee lijken de bestedingen in de fysieke winkels te stabiliseren, ook ten opzichte van het internet.
- De bestedingen in doe-het-zelfwinkels zijn laatste jaren flink gestegen, met een piek in de coronajaren. In 2022 steeg de omzet per hoofd met 7% ten opzichte van 2021. Waarmee het omzetniveau gelijk lag aan het niveau van 2020. Ook hier hadden winkels te maken fors hogere kosten, wat de winstgevendheid wel onder druk zet. Ook de volume omzet is in 2022 gedaald ten opzichte van 2021 en 2020.
- De bestedingen in winkels op het gebied van woninginrichting stijgen jaarlijks structureel. In 2022 met 8% ten opzichte van 2021. Wel daalt de volume omzet sinds 2020, wat betekent dat we minder producten kopen. Ook hier lijkt sprake te zijn van stabilisatie van de markt.
Meer omzet, maar lagere winstgevendheid winkeliers
De groei van de omzet in 2022 kan de groei van kosten en schulden in veel gevallen niet compenseren. De hoge energielasten van vorig jaar hakten er bij veel ondernemers in. Zeker als je bijvoorbeeld ovens moest laten draaien of grote (slecht geïsoleerde) panden/hallen moest verwarmen. Ook huur-, personeels- en inkoopkosten stegen. Ondernemers met een ‘corona’ schuldenlast moeten deze bovendien inmiddels verplicht terugbetalen aan de belastingdienst. Deze kostenposten in combinatie met de consument die meer de hand op de knip houdt, kan voor een ‘perfect storm’ zorgen in retailland. Met mogelijk een toename van faillissementen en bedrijfsbeëindiging tot gevolg.
Toekomst is minder somber
Wij verwachten een mogelijke ‘shake out’ van winkeliers die het hoofd niet langer boven water kunnen houden. Hierbij zullen ook winkeliers zitten die met pensioen gaan en geen bedrijfsopvolging hebben. Ook zijn het winkelketens die al langer geen winst kunnen maken en weinig toegevoegde waarde meer hebben. Op lange termijn is het beeld echter minder somber. De behoefte aan fysieke winkelruimte blijft onmiskenbaar groot. In sommige sectoren is weliswaar een langjarige groei van internetaankopen zichtbaar. Maar tussen online en fysiek lijkt een evenwichtssituatie te ontstaan. Bovendien zorgt de bevolkingsgroei en verbreding van de samenstelling van de populatie ook voor een nieuwe vraag aan nieuwe winkels. Denk bijvoorbeeld aan het succes en de opmars van buitenlandse supermarkten, de expansie van succesvolle Nederlandse ketens en toetreding van nieuwe internationale ketens.
Bestel het volledige rapport hier.
Meer weten over dit onderwerp?
Neem dan contact op met: