Laddertoets: afwegen harde plancapaciteit met BRO 3 stappenbenadering

BRO heeft veel ervaring met het onderbouwen van initiatieven aan de hand van de Ladder voor duurzame verstedelijking. Bij de vraag in hoeverre een initiatief voorziet in een behoefte, moet ook de zogenaamde harde plancapaciteit worden afgewogen. Dit betekent dat je niet alleen rekening moet houden met het feitelijk in gebruik zijnde aanbod, maar ook met verborgen en onbenutte planologische mogelijkheden. Tot voor kort betekende deze exercitie veel discussie en onzekerheid, zeker na de zogenaamde Mastbosch uitspraak van de AbRvS. Uit deze uitspraak bleek dat je alle harde plancapaciteit moet afwegen, ongeacht de vraag hoe realistisch het is dat dit ook feitelijk daadwerkelijk gebeurt. Met de uitspraak Bauhaus Amersfoort is dit genuanceerd aan de hand van de door BRO ontwikkelde 3 stappenbenadering.

Toelichting 3 stappenbenadering

In de eerste stap vindt een distributieve berekening plaats op basis van de feitelijke huidige situatie en de toekomstige situatie. Dit is het 'sommetje' dat we al jaren op dezelfde manier uitvoeren conform de methode van distributieplanologisch onderzoek (DPO). Belangrijk om te benadrukken is dat in deze som dus niet de verborgen / onbenutte harde plancapaciteit wordt opgenomen. We nemen alleen het feitelijk aanwezige aanbod op, meestal gebaseerd op gegevens van Locatus. Dit kan ook gerelateerd worden aan (feitelijke) bestedingen en (feitelijke) koopstromen.

In de tweede stap vinden een analyse en afweging van de harde plancapaciteit plaats. Locaties waar verborgen / onbenutte plancapaciteit aanwezig is, worden getoetst aan de vraag in hoeverre het haalbaar en reëel is dat die plancapaciteit daadwerkelijk wordt ingevuld met de desbetreffende functie. Deze tweede stap is relevant omdat vaak wordt gebruikgemaakt van algemene en ruime bestemmingen. Wat betekent dat voor een specifieke branche, zoals doe-het-zelf (Bauhaus Amersfoort), per definitie sprake is van veel harde plancapaciteit. Zonder deze stap zou voor geen enkele situatie een kwantitatieve behoefte bestaan. Sommige partijen bestempelen deze tweede stap als een vorm van 'kansberekening'. Daar is echter geen sprake van, zoals ook door de AbRvS is benoemd in de uitspraak.

“BRO heeft aan de hand van stap 2 bezien waar doe-het-zelf zich redelijkerwijs kan vestigen dan wel welke locaties realistisch geschikt zijn voor invulling met doe-het-zelf. Anders dan Intergamma en anderen en Praxis en anderen stellen, is hiermee naar het oordeel van de Afdeling geen sprake van een kansberekening, maar van een, te toetsen, beoordeling van de reële haalbaarheid van locaties met harde plancapaciteit voor doe-het-zelf. De Afdeling acht deze methodiek niet onjuist.”

In de derde stap is sprake van een scenario met een volledig harde plancapaciteit. Een analyse en afweging zonder een enigszins reële benadering van de realiteit. In feite komen we in deze stap tot de conclusie dat in het onrealistische scenario alle verborgen / onbenutte plancapaciteit wordt ingevuld met de desbetreffende functie. Dat in deze casus doe-het-zelf, geen sprake (meer) is van een kwantitatieve behoefte, maar nog wel van een kwalitatieve behoefte en aanvaardbare leegstandseffecten. Daarmee is alle harde plancapaciteit toch afgewogen.

“Daarbij volgt zij [De Afdeling] BRO in zijn standpunt dat het uitsluitend toepassen van stap 3 er ten onrechte toe zou leiden dat voor vrijwel elke situatie op voorhand zou vaststaan dat er geen kwantitatieve behoefte of distributieve uitbreidingsruimte bestaat.”

Zorgvuldig afwegen harde plancapaciteit belangrijk

Deze 3 stappenbenadering zoals toegepast voor Bauhaus Amersfoort past BRO ook toe in alle andere Ladderplichtige functies. Het zorgvuldig afwegen van de harde plancapaciteit blijft belangrijk in de Ladder voor duurzame verstedelijking, aangezien een plan op dit punt vaker is gesneuveld bij de AbRvS. Zorgvuldigheid en nuance met enige realiteitszin zijn de sleutelwoorden die wij al jaren toepassen. Deze jurisprudentie onderstreept het succes van onze aanpak.