Voetgangers en fietsers belangrijk voor bestedingen in binnensteden

Bezoekers die te voet of op de fiets het centrumgebied bezoeken, komen vaker en geven per bezoek minder uit dan bezoekers die met de auto komen. Over een langere periode betekent dit dat voetgangers en fietsers veel meer geld besteden in centra dan vaak wordt gedacht. Kortom, ze zijn een niet te onderschatten doelgroep voor de economische vitaliteit van centra.

Uniforme aanpak voor representatieve en vergelijkbare resultaten

De informatie uit het onderzoek komt primair uit straatenquêtes, aangevuld met enquêtes uit panels en via social media. Bezoekers zijn op centrale plekken gevraagd naar o.a. herkomst, besteding, vervoersmiddel en bezoekfrequentie. In alle centra is een uniforme vragenlijst en aanpak gehanteerd en zijn voldoende respondenten bereid gevonden om deel te nemen, waardoor de resultaten representatief en goed vergelijkbaar zijn. Per bezoeker is inzicht verkregen in het aantal bezoeken, en de relatie tussen het gekozen vervoersmiddel en de bestedingen. Hierdoor ontstaat een nauwkeurig beeld van het bezoekgedrag.

Voetgangers bezoeken centra het vaakst

Voetgangers bezoeken ruim 7 keer per maand een centrumgebied. Dit is van alle soorten vervoersmiddelen het vaakst. Gevolgd door fietsers en treinreizigers (ca. 25% minder vaak dan voetgangers) en bezoekers met de auto en bus (ca. 45% minder vaak dan voetgangers).

Bezoekfrequentie hangt samen met aard en verzorgingsfunctie centrum

De gemiddelde bezoekfrequentie ligt in centra met een boodschappenfunctie relatief hoog, zoals in Middelharnis, Boxtel of Alphen aan den Rijn. Centra met een sterk recreatieve (winkel)functie realiseren gemiddeld een lage bezoekfrequentie, zoals Maastricht en Venlo.

Langste verblijfsduur door bezoekers in combinatiebezoek auto en openbaar vervoer

Bezoekers die reizen in de combinatie auto / openbaar vervoer (bijvoorbeeld P&R) of met de trein, verblijven het langst in centra (gemiddeld ruim 3 uur). Voetgangers en fietsers verblijven gemiddeld het kortst in de onderzochte centrumgebieden (gemiddeld 1 á 1,5 uur). Heeft een centrumgebied een sterke boodschappenfunctie, dan ligt de verblijfstijd relatief laag. Andersom verblijven bezoekers langer in grote recreatieve centra zoals Maastricht, ’s-Hertogenbosch, Groningen en Arnhem.

Automobilisten besteden per bezoek het meest

Per bezoek ligt de gemiddelde besteding van een autobezoeker  op € 130 euro per bezoek, substantieel hoger dan van een voetganger of fietser, ca. € 55 - € 60 euro per bezoek. Bezoekers, die gekozen hebben voor een gecombineerde reis auto/openbaar vervoer, besteden gemiddeld hetzelfde als de autobezoeker, maar deze doelgroep is veel kleiner dan de automobilisten. Ook bezoekers die met de trein komen besteden per bezoek gemiddeld relatief veel (ca. € 100 euro per bezoek). In centra met een ruim en gevarieerd voorzieningenaanbod wordt per bezoek het meeste geld uitgegeven. In alle gevallen worden de meeste bestedingen gedaan in het winkelaanbod, gevolgd door de horeca. Bestedingen aan overige voorzieningen, zoals diensten, cultuur en leisure, zijn in verhouding veel minder.

Reistijd bepalend in vervoersmiddelkeuze, verblijfsduur, bestedingen en bezoekfrequentie

De reistijd is in de meeste gevallen de belangrijkste factor in de keuze voor een bepaald vervoersmiddel. Woonachtig dicht bij het centrum? Dan komen bezoekers vaker te voet of met de fiets. Hoe langer de reistijd, hoe sneller mensen geneigd zijn om de auto te pakken of met het openbaar vervoer te reizen. Er bestaat een positief verband tussen reistijd en verblijfsduur. Hoe langer de reistijd, des te langer de verblijfsduur. Een langer verblijf hangt bovendien samen met een hogere gemiddelde besteding per bezoek. Wel ligt de bezoekfrequentie fors lager bij mensen die van verder weg komen. Dit zijn vaak meer incidentele dagtoeristen die een ‘dagje komen winkelen’.

Gemak, efficiëntie, duurzaamheid en gezondheid bepalend voor keuze vervoersmiddel

Naast reistijd spelen o.a. gemak en efficiëntie een rol in de vervoersmiddelkeuze. Als mensen dichtbij wonen is het ‘gemakkelijk’ om lopend of te fiets naar het centrum te gaan. De auto wordt vaak gebruikt als veel artikelen moeten worden meegenomen, zoals de wekelijkse boodschappen. In sommige situaties zijn er naast de auto geen redelijke alternatieven in vervoersmiddel, bijvoorbeeld als de afstand voor lopend of te fiets te groot is en er geen goed openbaar vervoer beschikbaar is. Denk aan centrumgebieden als Roermond en Venlo, die veel Duitse bezoekers aantrekken of Middelharnis met veel kleine dorpen in een landelijk gebied. Fietsers kiezen opvallend vaak bewust; duurzaamheid en gezondheid worden vaak als aanvullende motieven genoemd.

Voetgangers en fietsers belangrijk voor bestedingen

Als wordt gekeken naar de bezoekfrequentie op maandniveau, blijken met name voetgangers en fietsers aanzienlijk meer te besteden in centra dan de automobilist en de openbaar vervoer reiziger. Op maandniveau hebben fietsers en voetgangers een hoger aandeel in de totale bestedingen dan automobilisten (ca. 25% hoger). Fietsers en voetgangers zijn in de totale bestedingen vooral belangrijk voor de centra, die vooral bezoekers aantrekken uit de directe omgeving (bewoners).

Reflectie en vervolg

De resultaten van dit onderzoek zijn van belang voor de visievorming en het beleid van centra en binnensteden. De druk op de openbare ruimte neemt toe en dat vraagt om keuzes, ook in mobiliteit. Dit onderzoek, op het snijvlak van de economische vitaliteit van centrumgebieden en mobiliteit, heeft veel interessante en relevante informatie opgeleverd voor binnensteden. Het hoofdrapport met alle resultaten is openbaar en hier op te vragen.