Handreiking Saneren plancapaciteit

Belang inventarisatie harde plancapaciteit

In veel gemeenten bestaat relatief veel harde plancapaciteit voor detailhandel op ongewenste plekken buiten de beleidsmatige detailhandelsstructuur. Dit betreft juridische mogelijkheden in bestemmingsplannen waar detailhandel direct mogelijk is. Steeds vaker zien we supermarkten op bedrijventerreinen, omdat ‘per ongeluk’ nog ruimte was verstopt in het bestemmingsplan, bijvoorbeeld in de lijst met bedrijfsactiviteiten. Als de plancapaciteit in beeld wordt gebracht, zijn ook de opgaven bekend om te saneren en met betrekking tot de potentiële risico’s voor negatieve structuureffecten.

De behoefte aan nieuwe initiatieven moet, conform de Ladder voor duurzame verstedelijking, worden afgewogen tegen de harde plancapaciteit. Dit geldt niet alleen voor detailhandel, maar voor alle initiatieven waar sprake is van een nieuwe stedelijke ontwikkeling. In de praktijk betekent dit dat het saneren van plancapaciteit ook zorgt voor ‘ladder ruimte’ om nieuwe gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken. Het nieuwe omgevingsplan biedt kansen dit goed aan te pakken.

Voorzienbaarheid en saneren

Alleen inventariseren van plancapaciteit is onvoldoende. Elke gemeente moet een strategie ontwikkelen waarbij keuzes worden gemaakt plancapaciteit op slechte, toekomstarme locaties te saneren. Zeker voor detailhandel geldt dat over het algemeen teveel plancapaciteit aanwezig is. De eerste stap is het vaststellen van een goed en concreet beleidskader waarin voorzienbaarheid wordt gecreëerd. Anders gezegd, in het beleid moet duidelijk zijn waar in de toekomst wel of geen detailhandel (of andere voorzieningen) meer mogelijk is, zodat het voor vastgoedeigenaren voorzienbaar is dat de bestemming op termijn gaat veranderen. Als dit kan worden aangetoond, kunnen vastgoedeigenaren na een periode van ca. 1,5 jaar geen aanspraak meer doen op planschade.

Juridisch saneren kan met diverse instrumenten. Het is belangrijk goed na te denken over effectiviteit en doeltreffendheid. De ene meter is de andere niet. Zo is het verstandig prioriteit te geven aan het saneren van ongewenste supermarktmeters, omdat die in potentie het grootste risico zijn op structuurverstorende effecten.