Wat valt op? Waarom groeit het aantal buurtwinkels
Buurtwinkels hebben de afgelopen jaren een groei gezien, terwijl het overige aanbod aan versspeciaalzaken wel langzaam afneemt (figuur 1). De comeback heeft verschillende oorzaken:
- Trends en ontwikkelingen. Het toenemen van het inwonertal en tegelijkertijd ook de veranderende bevolkingssamenstelling (meer culturen) heeft als gevolg dat er ook meer behoefte is aan verschillende smaken boodschappenaanbod. (Turks, Surinaams, Pools)
- Buurtwinkels hebben minder omzet nodig om te renderen, dan bijvoorbeeld supermarkten. Hierdoor renderen zij ook in marktgebieden die verzadigd lijken (met regulier supermarktaanbod).
- Foodbeleving steeds belangrijker. De consument hecht meer waarde aan de foodbeleving en kookt mede door sociale media steeds internationaler. Daarvoor is een specifiek assortiment nodig, verkrijgbaar bij buurtwinkels.
- Ontmoeten. Uit verschillende interviews blijkt dat de consument het ontmoeten belangrijk vindt. De winkel op de hoek voorziet hierin.
“Een contactmoment tussen de allochtone en autochtone gemeenschap. Die vertegenwoordiging in het aanbod van winkels is voor onze maatschappij belangrijk.”
Aydin Kahraman, vastgoedeigenaar en voormalig buurtwinkelondernemer
Gevolg voor boodschappenlandschap
De groei van buurtwinkels leidt tot een nieuwe 'laag' in de detailhandelsstructuur (figuur 2). De reguliere supermarkten (links) hebben een iets grofmaziger netwerk en liggen vaak in de voorzieningencentra. Dit zorgt voor grotere reisafstanden voor de consument. Met de comeback van de buurtwinkels komt daar een laag bij, omdat zij fijnmaziger en vaker ook solitair buiten de winkelgebieden aanwezig zijn. Voor de consument is dat tot zekere hoogte fijn, want de afstand tot boodschappenwinkels neemt af.
Ruimtelijke meerwaarde buurtwinkels niet erkend
Het Nederlandse detailhandelsbeleid voor boodschappen zet in op een goede spreiding van winkels (figuur 2) én concentratie van winkels in sterke voorzieningencentra. Vooral de reguliere supermarkten spelen daarin een essentiële rol als trekkers van voorzieningencentra. Die meerwaarde wordt in het Nederlandse detailhandelsbeleid erkend, en daarom zijn supermarkten planologisch voornamelijk toegestaan in voorzieningencentra. Daarnaast zijn supermarkten gevestigd in speciale supermarktpanden om overlast te voorkomen (parkeren, laden / lossen, bezoekpiek).
De meerwaarde van buurtwinkels wordt daarentegen vaak niet erkend in detailhandelsbeleid, en ook planologische regulering is vaak niet aan de orde. Sterker nog, buurtwinkels kennen geen eenduidige definitie in het Nederlandse detailhandelsbeleid en planologisch stelsel, zo blijkt uit de beleidsanalyse (tabel 1).
Voor deze gemeenten is gekozen omdat Job in Rotterdam, Helmond en Meijerijstad verschillende schouwdagen heeft gehad. Amsterdam is de grootste stad van Nederland met de meeste buurtwinkels.
Het gevolg is dat buurtwinkels zowel in winkelgebieden als solitair gevestigd zijn (op de hoek). Buurtwinkels kunnen een omvang hebben vergelijkbaar met een kleine supermarkt maar zitten, anders dan supermarkten, een beetje overal en nergens. Dat leidt in sommige gevallen tot omgevingsoverlast. Ook kan een te grote groei van solitaire buurtwinkels, de voorzieningencentra aantasten. Mensen hebben dan immers geen behoefte meer om de winkelcentra te bezoeken.
Conclusie: aandacht voor buurtwinkels in visie en beleid
Ruimtelijk detailhandelsbeleid moet meer aandacht hebben voor de meerwaarde en ruimtelijke impact van buurtwinkels. Visie is nodig waar deze winkels zeker wel of juist niet gewenst zijn. Het onderzoek erkent die ruimtelijke meerwaarde en doet een voorzet voor een betere en eenduidige duiding van buurtwinkels:
Een buurtwinkel is een levensmiddelenzaak met vaak (niet altijd) een etnisch karakter, waarvan de minimale maatvoering 100 m² WVO is, en de maximale maatvoering 800 m² WVO. Definitie en profielschets (lees onderzoek) helpen beleidsmakers om visie te formuleren, en buurtwinkels op de juiste plek te faciliteren.
Dit artikel is geschreven door afstudeerder Job Habraken (Vastgoed & Makelaardij).
Meer weten over dit onderwerp?
Neem dan contact op met: