Ambachten maken de vitale stad

Ambacht wint aan marktruimte

Zoals Elrie aangeeft zijn ambachten van alle tijden. Toch neemt vooral in grote steden de populariteit toe. Er is behoefte aan duurzame, unieke producten met een verhaal of een tweede leven. Locatus laat zien dat in de afgelopen 10 jaar het aantal ambachten in binnensteden is toegenomen met ca. 25%. Dit draagt bij aan de functiemix, werkgelegenheid en invulling van bedrijfsruimten in binnensteden. Dit betreft alleen ‘winkelambachten’. Data over andere ambachten zijn niet voor handen. In het gesprek met Elrie wordt duidelijk dat de groei van ambachten veel breder is.

Behoefte aan duurzaamheid, maatwerk en uniciteit

Vanwege de toenemende aandacht voor duurzaamheid van producten neemt de vraag naar ambachtelijke producten en diensten naar verwachting verder toe. Consumenten willen niet alleen weten waar hun producten vandaan komen en hoe ze zijn gemaakt, er is een groeiende behoefte aan maatwerk en uniciteit. Of het nu gaat om sieraden, meubels, kleding of accessoires. Bijvoorbeeld de coronapandemie betekent een sterk groeiende vraag naar meubelmakers, omdat mensen investeren in hun huis.

Beleving in centrumgebieden

Wanneer ambachten geopend zijn voor publiek, bieden ze niet alleen een product, maar ook beleving. Grote retailers spelen hierop in. Zo is in de Bonneterie in Amsterdam een nieuw concept van H&M geopend, waar klanten hun sieraden en kleding kunnen laten repareren en customizen. Deze beleving trekt bezoekers aan in centrumgebieden, omdat iets geboden wordt wat online niet te vinden is.

Meerdere kanalen om consument te bereiken

Ambachtelijke bedrijven bereiken via meerdere kanalen hun consumenten. Ze verzamelen zich in gebieden en ruimtes waar zij van elkaars klanten kunnen profiteren, zoals in de Amsterdamse Pijp en de Rotterdamse Fenix Food Factory en Markthal. Aanvullend biedt het internet groot bereik, bijvoorbeeld via websites als Etsy, Marktplaats en sociale media.

Opleiden van vakmensen

Ondanks de opkomst van ambachtelijke bedrijven, zijn de traditionele ambachten de afgelopen jaren onder druk komen staan, vertelt Elrie. Denk aan de meubelmakers, goud- en zilversmeden en kleermakers. Jarenlang werd in Nederland vooral geïnvesteerd in de kenniseconomie, en verdwenen ambachten naar de achtergrond. Praktijk onderwijs kreeg veel minder aandacht en trok weinig jongeren. Gespecialiseerde opleidingen verdwenen wegens onvoldoende studenten.

Leerlingen en leermeesters koppelen

De Ambachtsacademie speelt hier op in door leerlingen te koppelen aan leermeesters, voor een opleiding binnen een bedrijf. Het doel van de academie is vakmensen opleiden, met aandacht voor financiën en ondernemerschap. De nieuwe ambachtelijke ondernemers komen dus niet regelrecht uit de schoolbanken maar juist uit de praktijk. Mensen die zich niet thuisvoelen op het kantoor, maar liever met hun handen creëren en ondernemen.

Regels met ruimte

De toenemende populariteit van ambachten bij consumenten en ondernemers leidt tot een stijgende vraag naar geschikte ruimten. Financieel en juridisch kan het lastig zijn op de juiste plek in deze behoefte te voorzien. In bestemmingsplannen is het moeilijk onderscheid te maken tussen ambachtelijke bedrijven omdat zij sterk verschillen in activiteiten.

Eén van de populairste Nederlandse gebieden waar ambachten een prominente rol spelen is de Amsterdamse Pijp. Vastgelegd in het bestemmingsplan met een lijst voorbeelden, als maatstaf om te toetsen.

Financiële toegankelijkheid

Daarnaast ligt er voor gemeenten en eigenaren de opgave centrumgebieden voor ambachtelijke bedrijven financieel toegankelijk te houden. Juist in deze gebieden stijgen de huurprijzen, waardoor ze soms genoodzaakt zijn te vertrekken.
Zie ook: Hoge huren jagen ambacht uit De Pijp, Ambachtelijke bedrijven De Pijp luiden noodklok, en Ambachtelijke bedrijven De Pijp uit door huurverhoging.

Hoe kunnen centrumgebieden hierop inspelen? Ilana Preuss schreef het boek ‘Recast Your City: How to Save Your Downtown with Small-Scale Manufacturing’. Daarin beschrijft ze dat de laatste decennia Amerikaanse steden en dorpen teveel gericht waren op het binnenhalen van grote bedrijven en retailers. Hierin is, mede door corona, een kentering gekomen. Vanuit de lokale gemeenschap komt meer behoefte aan kleinschalige bedrijvigheid, met mogelijkheden voor gedeeld eigenaarschap. Het vraagt een hands on aanpak van lokale overheden om kleinschalige bedrijvigheid aan te trekken. Niet altijd even gemakkelijk, maar voor de lange termijn levert het meer vitale binnensteden!

Hoe kunnen ambachten worden gefaciliteerd

• Visievorming: samen met eigenaren, ondernemers en andere stakeholders weten wat je wil in een gebied en, bij voorkeur, ambachten concentreren.
• Maatwerk in beleid en regelgeving: afwegingen maken. Gemeenten hebben belang bij de vestiging van ambachten. Zij kunnen bijdragen aan de belevingswaarde en identiteit van een gebied. Tegelijkertijd zijn ambachten erg divers, zodat gekeken moet worden óf en wáár een ambacht het beste kan vestigen, om dit met beleid en regelgeving te faciliteren. Vooral op gebied van milieu en laden & lossen vragen ambachten maatwerk.
• Flexibele contracten, geschikte ruimten en betaalbaar: ambachten bieden kansen voor invulling van leegstaande ruimten, mits eigenaren bereid zijn geschikte ruimten te creëren, met flexibele en betaalbare contracten.