Detailhandelsvisie Noordoost Brabant

Regionale keuzes maken loont!

In 2015 heeft BRO de eerste regionale detailhandelsvisie opgesteld. Hierin waren duidelijke keuzes gemaakt over het verzorgingsgebied en het profiel per centrumgebied. Destijds een hele stap, omdat veel centra overlap hadden in verzorgingsgebied. Bovendien zette elk centrum beleidsmatig in op een regionale verzorgingsfunctie. Complementariteit was ver te zoeken. Anno 2022 hebben de centra zich positief en conform beleid ontwikkeld. Enkele voorbeelden:

• Centrum Oss heeft zich duidelijk gecommitteerd aan herpositionering. Meer focus op de inwoners en meer nadruk op de dagelijkse boodschappen. Dit uit zich ook in flinke daling van de leegstand en succesvolle transformaties.
• Centrum Uden heeft haar winkelaanbod als middelgroot centrum versterkt, wat een buitengewone prestatie is gezien de landelijke trend in middelgrote centra. Ook de regiofunctie en kwaliteit van Uden centrum zijn versterkt, wat blijkt uit de koopstromen en de zeer hoge waardering van bezoekers. Uden centrum is duidelijk het kloppend hart van de regio.
• Centrum Boxmeer heeft op basis van koopstromen de positie als hoofdcentrum van Gemeente Land van Cuijk verzilverd. De centrumgebieden in de directe omgeving, Cuijk en Grave, hebben steeds meer een dagelijks verzorgende lokale functie gekregen. De complementariteit is versterkt, conform beleid.

Niet overal krimp en transformatie winkelaanbod

Veel middelgrote centra in Noordoost Brabant hebben de laatste jaren fors geïnvesteerd in transformatie van winkelruimte naar wonen of andere voorzieningen. En met succes! De leegstand is fors teruggedrongen, centra zijn compacter geworden en aantrekkelijker. Aandacht voor transformatie en herstructurering blijft ook in de nieuwe visie uitgangspunt, aangezien tot 2030 wordt  verwacht dat met name het recreatieve winkelaanbod in de middelgrote centra blijft krimpen.

De nieuwe visie geeft echter een genuanceerder perspectief dan alleen het duiden van de krimpopgave. Het biedt ook kansen voor groei van winkelruimte, mits deze kwalitatief onderscheidend is. Vernieuwing en innovatie in de detailhandel zijn noodzakelijk om af te stappen van de eenheidsworst, en om relevant te blijven als centrumgebied. De winkelfunctie moet niet worden onderschat. De brede binnenstad van ’s-Hertogenbosch is hier een goed voorbeeld van. Nieuwe retailketens en ondernemers willen zich graag in ’s-Hertogenbosch vestigen. De onder-scheidende aanloop- en ontdekstraatjes zijn juist de kracht van de binnenstad. Het zou zonde en onverstandig zijn deze straatjes te transformeren naar woonfuncties. Om die reden kiest ’s-Hertogenbosch terecht voor het verbreden van de toeristisch-recreatieve functie van de binnenstad. Die verbreding ontwikkelt zich over de singels van de historische binnenstad heen, in onder andere Bossche Stadsdelta, EKP-terrein en Spoorzone.

Aandacht voor leefbaarheid in kleine kernen

De leefbaarheid van kleine kernen (< 5.000 inwoners) is in deze regio één van de grootste uitdagingen voor de komende jaren. Het winkelaanbod en overig voorzieningenaanbod nemen verder af. Dit, in combinatie met bezuinigen op openbaar streekvervoer en vertrek van jongeren naar de steden, zorgt voor een neerwaartse spiraal in de dorpen. De visie schetst het belang voor de leefbaarheid van modern en toekomstig boodschappenaanbod in deze dorpen. Om het behoud van boodschappenaanbod te borgen, was meer context en nuance in beleid nodig. Het beleidsuitgangspunt 'concentreren in centra' is nog steeds relevant, maar in kleine dorpen niet altijd financieel of ruimtelijk haalbaar. De nieuwe visie biedt op dit punt meer maatwerk en beleidsruimte voor gemeenten, om initiatieven niet alleen af te wegen op het beleidsuitgangspunt van concentratie, maar ook op beleidsuitgangspunten t.a.v. consumentenverzorging en leefbaarheid.

Écht regionaal samenwerken

Uitkomst van het proces was dat gemeenten een nieuwe manier van regionale samenwerking wensen. Door gemeenten werd de regio vaak als obstakel gezien in het proces om nieuw initiatieven mogelijk te maken. Uitgangspunt van de nieuwe visie is om échte samenwerking centraal te stellen. Dit door minder nadruk te leggen op individuele plannen, en juist meer kennis en ervaring te delen over uitvoering van vergelijkbare opgaven. Zoals het saneren van plancapaciteit, omgaan met de Dienstenrichtlijn en het faciliteren van transformaties.