Ladder voor duurzame verstedelijking

Stedelijke ontwikkelingen zijn een cruciaal onderdeel van de moderne samenleving. Steden groeien en evolueren, en moeten duurzamer worden om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen.

Doel Ladder voor duurzame verstedelijking

De Ladder voor duurzame verstedelijking heeft zorgvuldig ruimtegebruik als doel. De Ladder geeft invulling aan het zorgvuldig en transparant afwegen van besluitvorming bij ruimtelijke ontwikkelingen. De behoefte wordt aan de toelichting van een omgevingsplan toegevoegd. Dit op basis van artikel 5.129g van het Bkl.

Het is noodzakelijk om een aanvullende motivering te geven wanneer een ontwikkeling niet kan binnen het bestaande stedelijk gebied. Dit is nodig wanneer het omgevingsplan een ontwikkeling mogelijk maakt buiten dit bestaande stedelijk gebied. Bij detailhandel blijkt dat ontwikkelingen vooral gaan over de aanvaardbaarheid van de effecten op leegstand.

Omgevingsplan

Een omgevingsplan voorziet in een nieuwe stedelijke ontwikkeling. Als het gaat om zorgvuldig ruimtegebruik en tegengaan van leegstand, wordt gekeken naar de behoefte van de stedelijke ontwikkeling. 
De inhoud en beoordeling van de Laddertoets blijft onder de Omgevingswet vergelijkbaar met de oude wet. De bestaande jurisprudentie blijft van kracht. Zie ook de overzichtsuitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State van 28 juni 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:1724).

Wanneer is sprake van een nieuwe stedelijke ontwikkeling?

Met de Omgevingswet is de Laddertoets inhoudelijk niet gewijzigd. De Ladder is van toepassing op een stedelijke ontwikkeling die bestaat uit:

• de ontwikkeling of uitbreiding van een bedrijventerrein
• een zeehaventerrein
• een woningbouwlocatie
• een kantoor
• een detailhandelsvoorziening

Ook andere stedelijke voorzieningen zoals scholen en zorgcomplexen die voldoende substantieel zijn vallen hieronder.
Is een project al mogelijk op basis van het omgevingsplan? Dan is het niet nodig om de Ladder te doorlopen. Projecten waarmee bebouwing wordt verminderd of verplaatst zijn volgens de Ladder geen nieuwe stedelijke ontwikkeling.

Jurisprudentie

Uit jurisprudentie en ervaring blijkt dat gemeenten bij nieuwe ontwikkelingen vaak om een Laddertoets vragen. Bij een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) of wijziging van het omgevingsplan is snel sprake van een Ladderplicht.
Indien de Ladder niet noodzakelijk is, wordt veelal wel een onderbouwing van de goede ruimtelijke ordening gevraagd. Onder de Omgevingswet wordt dit aangegeven als een motivering. Een motivering waarom de ontwikkeling in overeenstemming is met een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Een meer kwalitatieve quickscan van de behoefte volstaat dan.

Wanneer is sprake van een behoefte?

De behoefte wordt in de Ladder onder de Omgevingswet op dezelfde manier bepaald als in de oude wet. De behoefte aan een ontwikkeling wordt meestal uitgedrukt in kwantitatieve en kwalitatieve behoefte. Dit wordt geanalyseerd binnen het ruimtelijk relevante verzorgingsgebied.

• De kwantitatieve behoefte is het resultaat van een rekenkundige confrontatie van vraag en aanbod. Dit 'sommetje'  noemen we ook wel het distributieplanologisch onderzoek (DPO). In deze confrontatie wordt rekening gehouden met de bestaande en toekomstige feitelijke én planologische werkelijkheid. Dit laatste wordt de harde plancapaciteit genoemd.
• Ook de kwalitatieve behoefte is het resultaat van een confrontatie van vraag en aanbod. Deze is niet rekenkundig maar beschrijvend. Hier worden argumenten genoemd waarom een betreffende ontwikkeling van meerwaarde is. Op het bestaande feitelijke én planologische aanbod.

Wanneer is sprake van ruimtelijke effecten?

In hoeverre leidt een ontwikkeling tot relevante ruimtelijke onaanvaardbare leegstandseffecten? Dat is met name de vraag die leidend is bij de beoordeling van de behoefte. Dit noemen wij de ruimtelijk-functionele effectenanalyse.
De Ladder ziet dus niet op het beschermen van bestaand aanbod, laat staan bestaande gebruikers. Een toename van de leegstand als gevolg van een ontwikkeling is alleen relevant als dit kan worden aangemerkt als relevante en ruimtelijk onaanvaardbare leegstand.

Wat is de Ladder voor duurzame verstedelijking?

De Ladder voor duurzame verstedelijking is een beleidsinstrument. Het is geïntroduceerd om ervoor te zorgen dat nieuwe stedelijke ontwikkelingen duurzaam en goed doordacht zijn. Wanneer een nieuwe stedelijke ontwikkeling gewenst is, moet de Ladder worden doorlopen. Dit heeft tot doel verspilling van ruimte en middelen te voorkomen. Daarbij moet het steden leefbaarder maken voor hun inwoners.

Heeft u een Laddertoets / onderbouwing nodig?

Het opstellen van een Ladderonderbouwing of quickscan behoort tot onze expertises. De Ladder gebruiken we ook om advies te geven. Zo adviseren we over een haalbaar en wenselijk programma aan voorzieningen bij gebiedsontwikkelingen. We voeren het onderzoek uit, en geven u advies. Bijvoorbeeld over de meest geschikte ruimtelijke procedure onder de Omgevingswet.
De Ladder wordt vaak als bijlage opgenomen bij de motivering van een BOPA. En bij een wijziging van het omgevingsplan.