Standplaatsenbeleid herzien? Begin er nu aan!

De rol van standplaatsen in gemeenten

Standplaatsen, zoals bloemenkramen, haringkarren of foodtrucks met Vietnamese loempia's, zijn een bekend beeld in veel dorpen en winkelcentra. Ze bieden een waardevolle aanvulling op het winkel- en horeca-aanbod, en soms staan deze kraampjes al tientallen jaren op dezelfde plek. Maar met de veranderingen in het winkelgedrag en de eisen vanuit de Europese Unie, kunnen deze langdurige, stabiele regelingen niet langer vanzelfsprekend blijven.

Veel standplaatsvergunningen in gemeenten zijn nog verstrekt op basis van het oude beleid, en vaak voor onbepaalde tijd. Dit is echter in strijd met de Europese Dienstenrichtlijn, die meer concurrentie op de markt verlangt. Standplaatsvergunningen zijn nu beschouwd als ‘schaarse’ vergunningen, waarbij de vraag vaak groter is dan het aanbod. Volgens de Europese wetgeving moeten gemeenten zorgen voor gelijke kansen voor ondernemers die deze vergunningen willen verkrijgen. Dit betekent dat het beleid transparant en objectief moet zijn, wat vraagt om een zorgvuldige herziening.

Verschillende aspecten van de actualisatie

1. Looptijd van vergunningen: De Europese Dienstenrichtlijn vereist dat vergunningen niet voor onbepaalde tijd verstrekt worden. Dit roept de vraag op: wat is een redelijke looptijd voor standplaatsvergunningen? Vaak willen standplaatshouders vergunningen voor lange periodes, bijvoorbeeld 20 jaar, terwijl gevestigde ondernemers de voorkeur geven aan kortere looptijden. De jurisprudentie biedt hier enkele richtlijnen: de vergunning moet niet te lang, maar ook niet te kort duren. Ook de terugverdientijd van investeringen, bijvoorbeeld door de opkomst van zero-emissie zones, moet meegenomen worden in de overwegingen.
2. Puntensysteem versus loting: Een belangrijk onderwerp in de herziening van het standplaatsenbeleid is de vraag hoe vergunningen op een eerlijke en transparante manier kunnen worden uitgegeven. Gemeenten moeten kiezen tussen systemen als puntensystemen of loting. Beide systemen moeten voldoen aan de principes van openbaarheid, transparantie en objectiviteit. Het doel is om alle ondernemers gelijke kansen te bieden, waarbij de keuze voor een bepaald systeem juridisch en economisch goed onderbouwd moet zijn.
3. Branchering en complementariteit: Gemeenten willen vaak dat ambulante handel complementair is aan het bestaande winkel- en horeca-aanbod. Dit kan echter in strijd zijn met de Europese regelgeving, die meer concurrentie vereist. Het is dus belangrijk dat gemeenten dit doel goed onderbouwen en afstemmen op de geldende wetgeving.
4. Tenaamstelling van vergunningen: Een ander onderwerp dat aandacht vereist is de vraag wie de vergunningen krijgt: de eigenaar van de standplaats of bijvoorbeeld een werknemer of andere partij? Hier moet rekening gehouden worden met redelijkheid en billijkheid, aangezien eerdere keuzes vaak niet meer passend zijn in de huidige situatie.

Veranderende behoefte aan standplaatsen

Het winkel-landschap verandert, en dit heeft invloed op de vraag naar standplaatsen. In kleinere kernen en winkelcentra neemt het aantal winkels af, wat de behoefte aan standplaatsen kan verhogen. Aan de andere kant kunnen gemeenten ervoor kiezen om minder standplaatsen toe te wijzen en standplaatshouders te stimuleren om een vaste winkelruimte te huren. Dit vraagt om een geïntegreerde benadering van het beleid, waarbij de meerwaarde van ambulante handel voor winkelgebieden en de leefbaarheid van de omgeving centraal staat.

Een integrale aanpak voor standplaatsenbeleid

De actualisatie van standplaatsenbeleid is geen eenvoudige klus. Het vereist een zorgvuldige afweging van juridische, economische en ruimtelijke aspecten. Het combineren van deze verschillende invalshoeken is essentieel voor een goed en toekomstbestendig standplaatsenbeleid. Gemeenten die zich willen voorbereiden op de toekomst, doen er goed aan om nu al aan de slag te gaan met het herzien van hun beleid, voordat er knelpunten ontstaan.

Bij BRO hebben we uitgebreide ervaring met het actualiseren van standplaatsenbeleid voor diverse gemeenten. Daarnaast doen wij periodiek onderzoek naar de trends en ontwikkelingen in de ambulante handel, zodat we gemeenten kunnen ondersteunen bij het maken van goed onderbouwde keuzes. Neem contact met ons op voor meer informatie over hoe wij u kunnen helpen bij het actualiseren van het standplaatsenbeleid in uw gemeente.